Toen specerijen uit het verre oosten nog super chique waren -laten we zeggen zo’n zeshonderd jaar geleden- waren speculaas en kruidnoten alleen verkrijgbaar als je wat te makken had. Want ze waren ‘peper’duur.

In de 5e en 6e eeuw kwamen de specerijen die we nu voor speculaas gebruiken door middel van kruistochten in de Lage Landen. Aldaar werden ze vooral gebruikt in kloosterbakkerijen voor culinaire experimenten. Vanaf de 17e eeuw werden de specerijen geïmporteerd uit het oosten door de VOC en kwamen in Amsterdam aan. Amsterdam fungeerde als stapelmarkt, waardoor de prijzen van de specerijen daalde en deze hiermee beschikbaar werden voor ‘normale’ bakkers.

Elke bakker gebruikte zijn eigen mix van specerijen voor de speculaas, taai taai en kruid- en pepernoten. En deze was geheim. Maanden van te voren werd het deeg al voorbewerkt om de smaak van de kruiden te laten ontwikkelen. Ik ben benieuwd hoe dat heeft gesmaakt. Vast een ongelofelijk rijke speculaas-explosie in je mond, die je vanaf ergens achter je navel zo nieuw-Indië in sleurde.

De kruidnoten die nu in de normale supermarkt te krijgen zijn, zijn helaas verre van dat. Om de het grote sinter-publiek tevreden te stellen, verkopen de meeste supermarkten en warme bakkers mierzoete licht naar kaneel ruikende industrie pepernoten. Lekker goedkoop en lekker veel. Want het moet wel gezellig blijven.

Laten we onze vuist heffen tegen goedkoop snoep. We weten allemaal dat te veel zoetigheid je niet gelukkig maakt, dus als we dan snoepen, laten we het goed doen. Met smaak-explosies, glinsterende oogjes en giecheltjes in je buik. Dat is pas echt lekker.

Dit is wat je te doen staat: sla goede (biologische!) ingrediënten in, doe je schort om en begin met het creëren van je eigen specerijen mix. Kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, gemberpoeder, kardemom, witte peper, anijs, korianderzaad, foelie. Maar je kunt ook gek doen met sinaasappelschil, cayennepeper (voor pittig noten), amandelen of walnoten (notige noten).

Ingrediënten

• 250 gram speltmeel
• 100 gram roomboter
• 75 gram oerzoet
• 3-4 eetlepels (soja)melk
• 5 theelepels van je eigen speculaasmengsel
• 1 theelepel bakpoeder
• Snuf zout

Bereiding
Je begint dus met je eigen speculaasmengsel. Volgens wikipedia bestaat het speculaasmengsel uit acht delen kaneel, twee delen nootmuskaat, twee delen kruidnagel, één deel gemberpoeder, één deel kardemom en één deel witte peper. Maar persoonlijk voeg ik daar nog vier delen anijs, één deel zwarte (of cayenne)peper en twee delen sinaasappelrasp aan toe. En als ik verse gember in huis heb, gebruik ik die in plaats van gemberpoeder. Maar dat ben ik. Laat je eigen neus de vrije loop en ontwikkel het mengsel dat jij het lekkerste vindt.

Meng het meel met de specerijen, bakmeel, zout en oerzoet. Werk de boter door het meel. Ik doe dat zo: leg het blok boter in de schaal met bloem en snij hem in blokjes. Als het goed is, plakken de boterblokjes niet meer aan elkaar omdat ze omhult zijn met meel. Snij de blokjes steeds kleiner, tot je alleen nog ‘kruimels’ boter hebt. Op het laatst werk je deze kruimels door het meel met je handen. Voeg eventueel nog wat (soja)melk toe om het deeg soepel te maken.

Kneed een bal van het deeg en laat hem minimaal een uur (maar liever nog een nacht) in de koelkast rusten.

Verwarm de over voor op 175 graden (hetelucht). Rol balletjes ter grote van een een kruidnoot (duh!) en druk ze plat op een met bakpapier bekleedde bakplaat. Je kunt ook een iets groter balletje rollen en deze met een scherp mesje in tweeën snijden, voor de klassieke kruidnootvorm (mijn favoriete kruidnoot-methode).

Bak de kruidnoten 20 minuten.